اولین کنفرانس بین المللی حقوق بشر ومحیط
زیست در تاریخ 23 الی 24 اردیبهشت به همت مرکز وکرسی حقوق بشر ، صلح ودموکراسی
دانشگاه شهید بهشتی ، وبا همکاری برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) ، اتحادیه
بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) ،مرکز حقوق بشر ومحیط زیست آمریکای لاتین
(CEDHA) ، سازمان حفاظت ازمحیط زیست ایران ، شهرداری تهران ، مرکز حقوق بشر
دانشگاه تهران ، اتحادیه کانون های وکلای دادگستری و دانشکده محیط زیست دانشگاه
تهران برگزار گردید. سخنرانان این کنفرانس از کشورهای ایران ، انگلستان ، نروژ
، استرالیا، چین ، هند ، پاکستان ، ترکیه ، آرژانتین وفرانسه بوده وبسیار از
دانشجویان وارگانهای غیر دولتی NGO در آن شرکت داشتند. البته نماینده بعضی از
کشور ها مانند آمریکا ، سوئیس و لبنان و... حضور نداشتند. همانطور که رئیس جلسه
عنوان کرد علی رغم تاکید بر حضور قضات برای آگاهی از مسائل زیست محیطی وارتباط
آن با حقوق بشر هیچ کدام از قضاتی که از آنها دعوت به عمل آمده بود شرکت
نداشتند.همچنین هیچ نماینده ای هم از سازمان حفاظت محیط زیست حضور نداشت.
دراین کنفرانس مطرح گردید
درعصر حاضر حقوق بشروحمایت از محیط زیست به عنوان ارزش بنیادی جامعه بین المللی
مطرح می باشد زیرا انسانها حق استفاده آب سالم ، هوای تمیز، غذای سالم ومسکن
را داراهستند. ازسال 1948 باصدور اعلامیه حقوق بشر دولتها موظف به رعایت حقوق
شهروندان شدند و ناقصین آن باید تحت پیگرد قانونی بگیرند. با صدور پیمانی
درسال 1966 حمایت از محیط زیست مورد توجه مدافعان حقوق بشر قرار گرفت و از
زمان تصویب بیانیه کنفرانس استکهلم درسال 1972، تاثیر این دو موضوع حقوقی
درسطح جهان مطرح گردید . یعنی دراین مرحله از یکطرف با توسعه آئین دادرسی
زمینه اجرای حقوق بشر توسط دولتها امکان نظارت می یابد واز طرف دیگر با توسعه
قواعد حقوق بشر جدید از طریق مراجع قانونگذاری داخلی هنجارهای موجود ، پاسخگوی
معضلات جدید شده وبه تقویت منزلت ورفاه شهروندان می پردازد دراین مرحله است که
حمایت از محیط زیست ظهور می یابد.
نظر به اینکه انسان محور این
حمایت است ، با افول محیط زیست وبه خطر افتادن سلامت انسانها از طریق آلودگی
های هوا وآب وتنزل بهداشت وپسابهای خانگی وصنعتی که به رودخانه ها ودریاچه ها
سرازیر می گردد، حمایت از محیط زیست باید در نظام حقوقی قوام یابد.
دراین کنفرانس آقای رئیسی
معاون اول قوه قضائیه عنوان کردند باید قوانینی وضع شود که مانع آسیب رسانی به
محیط زیست شده و با تشکیل دادگاههای ویژه با متخلفین وتخریب کنندگان برخورد
شده ومحاکمه شوند. همینطور آقای جمشیدی سخنگوی قوه قضائیه براین امر تاکید داشت
و اظهار نمود درماده 3-22 سازمانهای غیر دولتی که اساسنامه آنها در رابطه با
محیط زیست ، منابع طبیعی ومیراث فرهنگی است، می توانند در زمینه های آسیب رسانی
بر محیط زیست به مراجع قضایی اعلام جرم کنند که متاسفانه جدیدا حذف شده ولی
امید است که دوباره در مجلس مطرح شود. بنا به گفته ایشان هر شهروندی باید از
طریق رسانه ها ویا اینترنت با سرعت بالا وبدون فیلتربه اطلاعات دسترسی داشته
باشد تا بتواند به محیط زیست اطراف خود آگاه ومانع از تخریب آن شود .
دکتر کوشا عضو هیئت مرکزی
وکرسی حقوق بشر ، صلح ودموکراسی معتقد است که نگاه ما به تخریب کنندگان محیط
زیست وبه خطر انداختن سلامت انسانها باید نگاه به تروریست زیست محیطی باشد.
ایشان متذکر شدند که
ما از قضات دعوت بعمل آوردیم تا در این کنفرانس شرکت کرده تا نسبت به پرونده
های زیست محیطی دیدگاه حقوق بشری پیدا کنند و با کسانی که آنرا تخریب می کنند
مقابله کنند ولی متاسفانه هیچکدام از آنها درکنفرانس حضور پیدا نکردند.
نماینده کشور های حاضر در
کنفرانس اظهار داشتند که حفاظت از محیط زیست آن کشورها با تلاش های بسیاری در
قانون اساسی آنها آورده شده است.
نماینده کشور آرژانتین اظهار
داشت
دراثر دست اندازی به محیط
زیست ، بروزخشکسالی ها، تغییرات آب وهوایی وذوب کوههای یخی سه میلیون آواره
زیست محیطی بوجود آمده که 99 درصد آنها از کشورهای درحال توسعه هستند
.باید
دادخواهی های فردی ودعاوی بین المللی علیه افراد ناقص حقوق بشر وافرادی که به
منابع طبیعی آسیب می رسانند ،انجام شود.
با توجه به اینکه کشور های
صنعتی بیشترین سهم را دراین تخریب ها دارند،باید به کاهش انتشار گازهای گلخانه
ای موظف شده وبه مفاد پیمان کیوتو وفادار باشند.
نماینده شورای حقوق بشر
سازمان ملل اظهارداشت در سازمان ملل گروههای بومی 400 میلیون نفر را از 70 کشور
تشکیل می دهند این افراد با زمین خود پیوند دارند که بخشی از هویت وفرهنگ بومی
آنهاست . زندگی این گروههای بومی تحت تاثیرتغییرات آب وهوا وتجاوز به منطقه
مسکونی خود هستند . این گروه های بومی واقلیت ها باید به رسمیت شناخته شده
ومحیط زیست آنها از تعرض در امان باشد.
بنا براظهار نظرنماینده کشور
چین ، آنها برنامه ها تدوین شده ای تا سال 2010 دردست دارند ،از جمله کاهش مصرف
انرژی به میزان 20% ، مصرف انرژ های تجدید شونده به میزان 10% کل انرژی مصرفی
که در حال حاضر5% است ،کاهش 1/4 % میزان آلودگی آبها، تقیسم بندی آبها به هفت
کلاس برای شرب ومصارف دیگر ودر نهایت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به میزان
10% که نماینده آن اظهار داشت که تا این زمان که سال 2009 است هنوز نتوانسته
است نیم از آنرا اجرا کند .پیشرفت چین فقط در بخش شرق وجنوب شرق آن است در بقیه
نقاط مردم فقیر هستند ونظام حقوق کشور جوان است ومشکلات محیط زیست بسیاری دارد.
رئیس انجمن حقوق محیط زیست
پاکستان نیز اظهار داشت ما مشکلات زیادی برای حل معضلات زیست محیطی از جمله
داشتن آب وهوای پاک که بعلت سوء مدیریت ها بوجود آمده داشته ایم ، سه دهه پیش
زمانیکه شروع به فعالیت کردیم متوجه شدیم رسانه های ما نقش مهمی در اطلاع رسانی
دارند.بدین منظور یک نشست برای روزنامه نگاران پاکستان ایجاد گردید واز طریق
روزنامه های محلی سعی شد که مردم را نسبت به محیط زیست وسوء مدیریت ها حساس
کنیم. در دادگاه لاهورازقطع درختان یک منطقه جنگلی برای فعالیت های معدنی
جلوگیری کردیم وقضات را قانع نمودیم این فعالیتها سلامتی ساکنین اطراف جنگل را
به خطر می اندازد . مشابه این مسئله در هند نیز پیش آمد که باعث توقف ساخت راه
آهن شد. ما با اعضای مجلس و سیستم قضایی در موارد نقض حقوق بشر و رابطه آن با
محیط زیستی سالم بحث های زیادی داشته ایم که رسانه های ما فعالیت بسیاری
داشتند. در بعضی موارد برای انجام خواسته های خودحتی به راهپیمایی دست زدیم ودر
زمان کوتاهی توانستیم رای را به نفع خود تغییر دهیم .
این موارد در پاکستان نشان
داد که بدون توجه به محیط زیست وتوسعه پایدار نمی توان فقر زدایی کرد. این
موارد در بنگلادش ، هند ،سریلانکا ونپال هم دنبال می شود.
نماینده یونپ اشاره داشت شورای حقوق بشر از
تغییرات آب وهوایی وتهدید ات آن بر زندگی بشر اظهار نگرانی کرده است ودر
تلاشند تا این نگرانی ها را در کنوانسیون تغییرات آب وهوایی سازمان ملل مطرح
کنند.باید با تلاش همه کشورها پیوند بین حقوق بشر ومحیط زیست برقرار شود ،
دراین راستا UNEP درحال تدوین برنامه ای برای تعامل حقوق بشر ومحیط زیست است و
اثرات موافق نامه های زیست محیطی رابرمحیط زیست وحیات بشرارزیابی خواهدکرد.
*****
