گزارش بررسی کانون دیده بانان زمین از 182 منطقه حفاظت شده در اکوسیستم های
کوهستانی و تالابی کشوردر قالب هفت ناحیه جغرافیایی
ناحیه
دو
-3-
بررسی 13منطقه به اصطلاح حفاظت شده
البرز شرقی
کوهستان البرز شرقی ، طبق
تقسیمات کلاسیک جغرافیایی از دره فیروز کوه و رودخانه تالار
( راه فیروز کوه–زیرآب-شیرگاه- قائم شهر)
تا مرز خراسان شمالی یا حدود نصف النهار 56 درجه(
حدود روستای دشت در پارک ملی گلستان)،
به طول حدود 350 کیلومتر تعیین شده است. پهنای کوهستان البرز شرقی از غرب
به شرق کاهش چشمگیری داشته و از پهنای حدود 150 کیلومتری در غرب به پهنای 30 تا
25 کیلومتری در شرق می رسد. بلند ترین فراز البرز شرقی قله شاهوار در 25
کیلومتری شمال غربی شاهرود است با بلندای 3945 متراست. از دیگر ارتفاعات بلند
البرز شرقی می توان از کوه کهکشان (3813 متر) ،پیر گرده کوه (3204متر ) ،کوه
نرو (3602متر) کوه شاه دژ ( 2803متر )نام برد.
ابر سازه های آب ساز طبیعی البرز شرقی از
هزاره های دور با پوشش متراکمی از جنگل های باستانی هیرکانی و دیگر جنگل ها
تغذیه کننده رودهای بسیاری بوده است که بخشی از آنها به سوی دریای خزر جریان
دارند چون
رود تالار، رودنکا، رود تجن، ظالم رود، رود کسیلیان، ، مادر سو،
گرکان رودو بخش
دیگر به سوی چاله های داخلی جریان می یابند چون
دامغان رود و امتداد آن رودخانه چشمه
علی، رودخانه مجن، رودخانه زرین کمر ، رودخانه خیج
، و....
در کوهستان البرز شرقی تاکنون(1391) 13منطقه
حفاظت شده تعیین شده با مساحت 262هزارو 401 هکتار که
تنها سهم
یک و نیم درصدی از
کل مساحت مناطق چهارگانه حفاظتی کشور را دارد
. این 13 منطقه در سه استان مازندران،
گلستان و سمنان پراکنش دارند و شامل
3
پارک ملی(گلستان
، کیاسر، پابند) یک
پناهگاه حیات وحش
( دو دانگه )
و9منطقه
حفاظت شده(خیبوس،
اساس، بولا ،پرور ، هزار جریب ،جهان نما، لوه، زاو الف، زاو ب)
می باشد.
نقشه
موقعیت مناطق به اصطلاح حفاظت شده البرز شرقی
کانون دیده بانان زمین در بررسی مناطق
حفاظت شده البرز شرقی ،با توجه به موقعیت جغرافیایی و شاخص دوری و نزدیکی این
مناطق از یکدیگر و همچنین برخی شاخص های طبیعی مشترک، این 13 منطقه را در قالب4
گروه مورد بررسی قرار داده است که عبارتند از :
گروه یک،
منطقه حفاظت شده خیبوس-منطقه
حفاظت شده اساس.
گروه دو،
پارک ملی کیاسر- پناهگاه حیات وحش دو
دانگه - منطقه حفاظت شده بولا
و منطقه
حفاظت شده پرور
گروه سه،
پارک ملی پابند
- منطقه حفاظت شده هزار جریب-
منطقه حفاظت شده جهان نما
گروه چهار ،
پارک ملی گلستان- منطقه حفاظت
شده لوه- مناطق حفاظت شده زاو
در ادامه ،ضمن ارائه موقعیت جغرافیایی و
ویژگیهای طبیعی این مناطق ، مستند هایی از حفاظت نشدن این مناطق ارائه شده است
:
گروه
یک
بررسی
مناطق حفاظت شده البرز شرقی:
منطقه حفاظت شده
خیبوس -
منطقه حفاظت شده
اَساس
مناطق
حفاظت شده اَساس و خیبوس غربی ترین مناطق حفاظت شده البرز شرقی می باشند
که با فاصله فضایی 18کیلومتر از یکدیگر ،در شرق رودخانه تالار و درحد فاصل قائم
شهر وشهر پل سفید، قرار دارند .
در ادامه به موقعیت
و شاخص های طبیعی این دو منطقه اشاره شده است :
منطقه1 البرزشرقی-
منطقه حفاظت شده
خیبوس
IRAN-Khibos
Protected Area
1
منطقه حفاظت شده خیبوس با مساحت 3 هزار و
471 هکتار در سال 1378 به فهرست مناطق حفاظت شده اضافه شد که به منطقه حفاظت
شده " خیبوس و انجیل سی " نیز معروف است. منطقه حفاظت شده خیبوس در 3
کیلومتری شرق شهر شیرگاه و جنوب سد برنجستانک (سد زمزم ) قرار دارد . این
منطقه در بر گیرنده ارتفاعات جنگلی
کوه گرو
و
کوه جیپوست
است از آبخیز های مهم
رودخانه
رودخانه توجی
که در وسط این منطقه جریان
دارد . این رودخانه پس از عبور از خیبوس و جنوب برنجستانک بالا با رودخانه
تجون یکی شده و
به مادر رود تالار می پیوندد. هیچ مرکز جمعیتی در داخل منطقه وجود ندارد ولی
روستای خیبوس، روستای میان پشته ، روستای برنجستانک بالا و پایین
، اندارکلی
،و...در محدوده آن موقعیت
دارند. دامنه ارتفاعی این منطقه 250 تا 930متر است . این منطقه دیر زمانی
پوشیده از جنگل های باستانی هیرکانی کوهستانی و جلگه ای بود با گونه هایی
چون راش، ممرز، بلندمازو، شیردار، ملچ ، و...و شمشاد هیرکانی
Buxus
hyrcana در رود دره
توجی.
در سال 1371 شمشاد ستان های این منطقه به عنوان ذخیرگاه جنگلی اعلام می
شود.
نقشه
خیبوس
نقشه
منطقه حفاظت شده خیبوس
( ماخذ نقشه : اطلس مناطق حفاظت شده ایران -چاپ سازمان
حفاظت محیط زیست 1385 )
کانون دیده بانان زمین( نسرین دخت خطیبی-
مینا محبوبی- فرشته موثق نژاد – طیبه موسوی ) در پاییز سال 1388 ،بخش هایی از
این منطقه حفاظت شده را مورد بازدید قرار داد . که در گزارشی با عنوان
:
604 هکتار ذخیرگاه شمشاد های
هیرکانی خیبوس در خطر نابودی خیبوس نمونه ای از لوث
کردن معنای ده درصد جنگل های حفاظتی خیبوس منطقه حفاظت شده ای که محیط بانش چوب
و کاغذ مازندران است.....ادامه همراه با 150 سند
تصویر از این منطقه در سایت خود قرار داد . در بازدید کانون دیده بانان زمین،
بخشی از رویشگاه شمشاد های هیرکانی این منطقه در کنار رودخانه توجی مشاهده شد.
شمشاد های بسیار با شکوه با ارتفاعاتی بین 12 و 15 متر و با محیط هایی (دور
درخت) بین 15 و 25 سانتیمتر که بر اساس نظر کارشناسان جنگل، این ابعاد بیانگر
عمر بیش از سیصد ساله آنها می باشد . سایه سار بودن جنگل های مسیر تا کنار
رودخانه توجی ، نشان از قرق جنگل می داد ولی تنه درختان بجای مانده در مسیر طی
شده و درختان جوان افرا در این مسیر با تک پایه های مانده از جنگلهای پیشین،
خود نشان از قلع و قمعی داشت که دراین منطقه انجام شده بود و می توان گفت
این
منطقه تا سال 1378 تحت جنگل خواری بی رحمانه هیولای جنگل خوار چوب و کاغذ
مازندران قرار داشته و در این سال قرق می شود و قرق آن را با عنوان مناطق
ده درصد حفاظت شده جنگلی به سازمان حفاظت محیط زیست می سپارند!!!
در بازدید انجام
شده، ایست بازرسی هیولای جنگل خوار چوب و کاغذ مازندران را در
ابتدای این منطقه مشاهده کردیم . گفته شد این ایست بازرسی برای کنترل وارد شدن
دام به این منطقه جنگلی است ولی ما در خود جنگل گاو های زیادی رادیدیم . به
هرروی اعلام قرق در آخرین اکوسیستم های بازمانده از جنگل های باستانی هیرکانی
به خودی خود امری مثبت است ولی آنچه مایۀ نگرانی در منطقه حفاظت شده خیبوس بود
توسعه های تخریبی اطراف آن بود از جمله ساخت سد
زمزم ( برنجستانک ) بر
روی دو رودخانه ( توجی و توجن ). در سال 1376 با حذف هزاران هکتار از
جنگل های هیرکانی . به علاوه حضور کارخانه های متعدد در اطراف آن از جمله
کارخانه " درنا
پلت " کارخانه
چو ب سرخدار
و.... و
همچنین جاده ای که به سمت این منطقه در حال ساخت بود.
منطقه2 البرزشرقی-
منطقه حفاظت شده
اساس
IRAN-Asas
Protected Area
1
منطقه حفاظت شده اَ ساس با مساحت 2 هزار و
997 هکتار در سال 1380 حفاظت شده اعلام شد. این منطقه متصل به شرق شهر پل سفید
است. منطقه حفاظت شده اساس منطقه ای کوهستانی با پوشش جنگل های باستانی
هیرکانی و با دامنه ارتفاعی 540 تا 1650 متر و جزو آبخیز های جنوب شرقی
رودخانه کسلیان از زیر شاخه های مهم شرقی رودخانه تالار است. گفتنی است رودخانه
کسلیان با طول پنجاه کیلومتر از ارتفاعات شمالی منطقه حفاظت شده بولا چشمه
گرفته و بعد از عبور از حاشیه غربی و همچنین شمال منطقه حفاظت شده اَ ساس در
شهر شیرگاه به مادر رود تالار می پیوندد. کوه جنگلی الوات با بلندی حدود 1600
متر در جنوب منطقه حفاظت شده اساس قرار داد.
منطقه
حفاظت شده اساس
( ماخذ نقشه : اطلس مناطق حفاظت شده - چاپ اول
-1385 )
.مراکز جمعیتی داخل منطقه حفاظت شده اَ ساس
شامل
روستای اساس ،روستای امیرکلا،
روستای اوزون ده،
می باشند که از نظر اداری-سیاسی
تابع شهرستان سوادکوه
می باشند.
کانون دیده بانان زمین(نسرین دخت خطیبی-
مینا محبوبی- فرشته موثق نژاد) در پاییز سال 1388 بخش هایی از این منطقه حفاظت
شده را مورد بازدید قرار دادکه گزارشی تصویری آن را با عنوان"
تصاویری
از منطقه حفاظنت شده اساس این میراث طبیعی نسل ها از جنگل های هیرکانی
.....ادامه
منطقه
حفاظت شده اَساس این میراث طبیعی نسل ها از جنگل های باستانی هیرکانی" در سایت
خود منعکس کرد.
متاسفانه
در این منطقه نیز رد پای هیولای جنگل خوار چوب و کاغذ مازندران به وضوح
دیده می شد .
ناحیه دو- ص16
از 22
ادامه
صفحه اصلی
